| |
czym jest haiku?
Union Chocolate. |
Co to jest Haiku?
Haiku (nazywane też hokku, haikai) jest japońską formą poetycką reprezentatywną dla okresu Edo (1603-1868).
Choć współcześnie pojęcia haiku, hokku i haikai stosowane są wymiennie, ich znaczenia różnią się:
Haikai (dosł. żart; skrót od haikai no renga - żartobliwa pieśń wiązana) to dłuższy utwór składający się z kilkunastu do kilku tysięcy wersów. Pierwszy wers nosi nazwę hokku (dosł. wers wyjściowy) i nazwy tej używa się w odniesieniu do pierwszego wersu każdej pieśni wiązanej, nie tylko haikai. Natomiast haiku powstało z wyodrębnienia pierwszego wersu haikai jako samodzielnego utworu (innymi słowy hokku z haikai samo stało się utworem), stąd nazwa haiku - żartobliwy wers. Znaczenia haikai i hokku zawierają też znaczenie haiku, ale nie odwrotnie.
Haiku składa się z 17 sylab podzielonych na 3 części znaczeniowe po 5, 7 i 5 sylab. Oryginalne haiku pisane po japońsku składa się z jednej ciągłej linijki, a podział na trzy wersy stosuje się tylko w transliteracji tekstu japońskiego oraz w utworach w językach innych niż japoński.
Ważnymi elementami klasycznego haiku są:
kigo – ("słowo na temat pory roku") odniesienie do pory roku lub dnia;
kire – ("cięcie") podział wiersza na dwie w pewnym stopniu niezależne części (w językach innych niż japoński zaznaczane myślnikiem, wykrzyknikiem, etc.)
Przykładowy Haiku (nie mojego autorstwa):
Mgła coraz wyżej
w koronach drzew przybywa
nagich gałęzi
Z rozmiarem sylabicznym sprawa ma się różnie. W klasycznym haiku, rzeczywiście, zazwyczaj mamy do czynienie z 5 - 7 - 5, ale szczególnie w najnowszych ujęciach tej formy stawia się raczej na pewien charakterystyczny dla haiku ogólny wyraz ( myślę, że to zdecydowanie źle, bo jest to początek sporej rewolucji, która dawno zatarła już podział na kigo i kire, niszcząc sporą część tradycji literatury japońskiej. Nie zapominajmy, że oba elementy występują nie tylko w haiku, ale także np w prozie japońskiej.) Za przykład mogą posłużyć wiersze Miłosza, czy Julii Hartwig- teksty absolutnie fenomenalne, ale czy to haiku? Literatura angielska, skupiona de facto wokół kręgów słoweńskich ( W Lublanie rokrocznie organizowane są serie konkursów na haiku. Owe oblegane są przez brytyjskich przodowników gatunku, a i w Słowenii ich teksty znacznie lepiej się przyjmują), również dostarcza argumentów pro. Hm. Zastanawiające, ostatnio wiele gatunków jest łamanych tylko po to, aby zostać złamanymi.
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plfisis2.htw.pl
|
|
